Short Film Hub Talk – Κάνοντας περισσότερα με λιγότερα
Στη συζήτηση του Short Film Hub (SFH) με τίτλο «Κάνοντας περισσότερα με λιγότερα – Περιορισμοί και δημιουργική ελευθερία», που έγινε το μεσημέρι του Σαββάτου στον κινηματογράφο «Αλέξανδρο», τρεις σκηνοθέτες μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους από τη δημιουργία ταινιών υπό δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης, ο Κωστής Χαραμουντάνης και η Helena Wittman μίλησαν ανοιχτά για τη σχέση τους (ή τη μη σχέση τους) ως κινηματογραφιστές με τα χρήματα, απαντώντας με ειλικρίνεια τόσο στις εύστοχες ερωτήσεις του συντονιστή Βασίλη Μπουρίκα, επιμελητή κινηματογραφικών προγραμμάτων, όσο και του κοινού.
Από τις τοποθετήσεις των δημιουργών προέκυψε πως, σε συνθήκες περιορισμένου προϋπολογισμού, μια δίοδος για την επιτυχία είναι να αφαιρέσει κανείς όσο μπορεί τα χρήματα από την εξίσωση. Η Helena Wittman ήταν σαφής: «Η κινητήριος δύναμη [για να κάνω ταινίες] δεν είναι σίγουρα το κέρδος, αλλά ούτε είναι και το να μπορέσω να μεγαλώσω ως καλλιτέχνιδα δουλεύοντας σε μεγαλύτερες, από οικονομικής απόψεως, παραγωγές. Δεν το πιστεύω αυτό και δεν με ενδιέφερε ποτέ. Είναι αξιοσημείωτο γιατί τώρα που προετοιμάζω το γύρισμα της τρίτης μεγάλου μήκους ταινίας μου, είναι αναμενόμενο σύμφωνα με τη λογική των άλλων να έχω αυτήν την πεποίθηση και αυτό είναι περίεργο. Κάποιοι δεν με παίρνουν σοβαρά όταν λέω ότι θέλω να κάνω την τάδε ταινία, γιατί σύμφωνα με αυτούς θα έπρεπε να θέλω να κάνω μια μεγαλύτερης οικονομικής κλίμακας ταινία τώρα που μπορώ. Πώς δηλαδή με ωφελεί αυτό; Δεν ξέρω, δεν το καταλαβαίνω». Χαρακτηριστικό για τα λεγόμενά της είναι πως το κόστος παραγωγής της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας της, “Drift”, η οποία επιλέχθηκε για να προβληθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, ήταν μόλις εφτά χιλιάδες ευρώ – ποσό που, όπως αναφέρει, πολλοί επαγγελματίες του χώρου δυσκολεύονται να πιστέψουν.
Με δεδομένο ότι η οικονομική στήριξη δεν είναι εξασφαλισμένη, οι σκηνοθέτες διαθέτουν και αναζητούν λύσεις σε άλλες πτυχές της εργασίας και της ζωής τους. Καταρχάς, και οι τρεις φροντίζουν να διασφαλίζουν το εισόδημά τους από άλλες επαγγελματικές ασχολίες, κάτι που τους χαρίζει ευελιξία ως προς τον ρυθμό και τη διάρκεια της παραγωγικής διαδικασίας.
Ο Παναγιώτης Ευαγγελίδης ανέλυσε πως οι ταινίες του οργανικά απαιτούν μικρό χρηματικό κόστος, το οποίο καλύπτει ο ίδιος, δίνοντας προτεραιότητα στην ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης. «Οι ταινίες μου ζουν από εμένα, εγώ δεν ζω από τις ταινίες μου» αναφέρει χαρακτηριστικά. Αρνείται να επηρεάζεται από χρηματοδότες ή να δεσμεύεται με τη γραφειοκρατία και πολιτικές θέσεις που συνοδεύει συχνά η εξωτερική χρηματοδότηση. Εξήγησε ότι αυτό είναι ζήτημα της ιδιοσυγκρασίας του και σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι έχει κάποια ιδιαίτερη δεξιότητα να καταφέρνει περισσότερα από άλλους.
Αντίστοιχα, η Wittman επεσήμανε ότι η δυνατότητα να δημιουργεί ταινίες δεν ορίζεται από τα χρήματα, αλλά από το να στηρίζεται στις ποικίλες δεξιότητες της και να εργάζεται με μια μικρή, δεμένη ομάδα συνεργατών που ενισχύουν το εγχείρημα με προσωπική φροντίδα και σχέσεις που έχουν δομηθεί μέσα από το πέρασμα πολλών χρόνων κατά τα οποία βρίσκεται στον χώρο.
Ο Κωστής Χαραμουντάνης περιέγραψε πως όταν δημιουργεί μια ταινία αναλαμβάνει πολλά διαφορετικά καθήκοντα ο ίδιος, ώστε να ολοκληρώνονται οι απαραίτητες υπηρεσίες χωρίς επιπλέον κόστος. Συμφώνησε στη σημασία των σταθερών συνεργατών, επισημαίνοντας ότι συντελεστές των ταινιών του έχουν υπάρξει παλιοί συμφοιτητές, ανάμεσα στους οποίους υπάρχει αλληλεγγύη και συλλογικότητα. Ωστόσο αναγνώρισε τη σημασία της αναζήτησης χρηματοδότησης, ιδιαίτερα στην περίπτωση των μεγάλου μήκους ταινιών, που δεν είναι εφικτό να γίνουν διαφορετικά. Σε σχετική ερώτηση από το κοινό, πρότεινε ως μια δυνατότητα αναζήτησης κέρδους οι ταινίες μικρού μήκους να προβάλλονται συστηματικά στις κινηματογραφικές αίθουσες, ενδεχομένως αντικαθιστώντας τις διαφημιστικές προβολές πριν τις ταινίες μεγάλου μήκους, όπως συνέβαινε παλαιότερα.
Η συζήτηση ανέδειξε και τις προκλήσεις της σημερινής εποχής για όσους ξεκινούν τώρα το ταξίδι τους στον κινηματογράφο. Έγινε ξεκάθαρο ότι οικονομικά τα πράγματα είναι χειρότερα στην εποχή μας και για τους κινηματογραφιστές που ξεκινούν τώρα, με ενδεικτικό παράδειγμα το γεγονός ότι η υποβολή ταινιών για αξιολόγηση προς συμμετοχή σε φεστιβάλ σήμερα έχει καθιερωθεί να συνοδεύεται από κόστος υποβολής, κάτι που στο παρελθόν δεν ίσχυε.
Παρά τα εμπόδια, και οι τρεις δημιουργοί μετέδωσαν έναν αισιόδοξο δυναμισμό: η ενασχόληση με την τέχνη δεν είναι αποκλειστικά αναμέτρηση με το χρήμα. Αντίθετα, στην επαγγελματική στάση που έχουν υιοθετήσει αντικατοπτρίζεται μια βαθιά προσήλωση στη δημιουργία, που έχει τη δυνατότητα να αχρηστεύσει ή να υπερβεί τα εμπόδια του προϋπολογισμού.
