Εθνικό Σπουδαστικό Διαγωνιστικό Πρόγραμμα 2023

Πολύ συχνά, όταν αναφέρομαι στις ταινίες μικρού μήκους, χρησιμοποιώ την ιστορία του Γάλλου συγγραφέα Ζορζ Περέκ. Ο συγγραφέας αυτός έβρισκε δημιουργικό να επιβάλλει στον εαυτό του συγγραφικούς περιορισμούς, οι οποίοι ήταν εντελώς αυθαίρετοι και δυσχέραιναν, εν πολλοίς,  το έργο του. Όταν ο Περέκ καλούνταν να δικαιολογήσει αυτή του την τάση, έδινε την εξής εξήγηση: Αν δεν επιβάλλω στον εαυτό μου αυτούς τους περιορισμούς —καθώς δεν διαθέτω φαντασία—  δεν κατορθώνω να γράψω. Και έγραψε ένα βιβλίο από το οποίο λείπει εντελώς το γράμμα e. Το βιβλίο ονομάζεται Η Εξαφάνιση. Πολλοί από αυτούς που το διάβασαν, δεν αντιλήφθηκαν ότι δεν υπήρχε το γράμμα e. Το να γράψει κανείς έστω και μια φράση στα γαλλικά χωρίς το γράμμα e είναι κάτι σχεδόν ακατόρθωτο. Ο Περέκ έγραψε τριακόσιες σελίδες. Προφανώς, προκειμένου να κατορθώσει να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες τις οποίες είχε ο ίδιος επιβάλει στον εαυτό του, υποχρεώθηκε να φέρει στην επιφάνεια λέξεις, και από αυτές ξεπήδησαν ιδέες και γραμματικοί τύποι.

Στις μικρού μήκους ταινίες, η διάρκειά τους πρωτίστως υπαγορεύει μια ολόκληρη σειρά περιορισμών και κανόνων ιδιαίτερα απαιτητικών. Όπως είχε πει ο Μάνος Ζαχαρίας στα σεμινάρια του Μικροφίλμ του 2004, οι μικρού μήκους είναι το πιο δύσκολο είδος οπτικοακουστικής αφήγησης κι ίσως αυτός είναι ο λόγος που με αυτές ασχολούνται νέοι — στο σώμα ή και στην ψυχή. Οι πιο ανθεκτικοί.

Είναι ένας μεγάλος άθλος οι μικρού μήκους ταινίες. Κι οι σπουδαστικές ακόμα περισσότερο, καθώς έχουν έναν επιπρόσθετο πολύ σημαντικό περιορισμό: οι περισσότερες έχουν μηδενικό ή ελάχιστο budget. Οι δημιουργοί τους πρέπει να εκταμιεύσουν το πάθος και τον ενθουσιασμό τους και μόνο αυτά. Ίσως και την επιθυμία τους να πάρουν έναν καλό βαθμό στο πτυχίο.

Φαίνεται, όμως, πως στην Ελλάδα έχουμε μια γενναία νέα γενιά, που είναι πρόθυμη να κάνει αυτό το βήμα. Και κάθε χρόνο ολοένα και περισσότερο δημιουργεί μικρές, οπτικοακουστικές αφηγήσεις. Πέρσι, για πρώτη φορά, επιχειρώντας να δώσουμε χώρο στις αφηγήσεις αυτές, συμφωνήσαμε με τον Γιάννη Σακαρίδη τη δημιουργία του νέου εθνικού σπουδαστικού προγράμματος. Ξεκινήσαμε πιλοτικά, δεχθήκαμε εκατόν μία συμμετοχές στην προκριματική φάση του προγράμματος, και συντάξαμε ένα πρόγραμμα που περιελάμβανε 21 ταινίες. Κάτι πρέπει να έγινε σωστά πέρσι, γιατί φέτος οι αιτήσεις ήταν περισσότερες—  δεχθήκαμε περίπου εκατόν εξήντα μικρού μήκους σπουδαστικές ταινίες, συνολικής διάρκειας τριάντα και πλέον ωρών. Ταινίες που οι δημιουργοί τους απεύθυναν στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, επιβεβαιώνοντας την επιτακτικότητα ενός πλαισίου έκφρασης και επικοινωνίας των νέων κινηματογραφιστών με το ευρύ κοινό,  τους ανθρώπους της κινηματογραφικής και τηλεοπτικής παραγωγής.

Όπως και πέρσι, δυσκολευτήκαμε ιδιαίτερα να αποφασίσουμε ποιες ταινίες θα άρθρωναν το πρόγραμμα του Εθνικού Σπουδαστικού Προγράμματος. Ήταν ο αριθμός, αλλά και η ποιότητα πολλών ταινιών, που έκανε το έργο μας δύσκολο. Καταλήξαμε, τελικά,  σε  είκοσι τρεις ταινίες από έντεκα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Δημόσια και ιδιωτικά, προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου.  Ανάμεσα σε αυτά, το Université Paris 8 | Vincennes – Saint-Denis, το Cinéma at École cantonale d’art de Lausanne (ÉCAL), το Atelier de Réalisation de l’ INSAS, το τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, το τμήμα Σκηνοθεσίας της  Σχολής Κινηματογράφου Τηλεόρασης Λ. Σταυράκου, το τμήμα Κινηματογραφικών Σπουδών του New York College, η SAE Athens-Creative Media Education BA/BSc (Hons) Film Production, το Film School.gr, το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Ανάμεσά τους ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και animation. Αντιπροσωπεύουν, οι ταινίες αυτές,  σχεδόν κάθε τεχνική και αισθητική προσέγγιση της οπτικοακουστικής αφήγησης, ενώ θεματικά καλύπτουν ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα — ιστορίες σχέσεων, ταυτότητας, συμπερίληψης και απομόνωσης, κοινωνικής κριτικής και αυτοκριτικής, διαχείρισης τραύματος, προσωπικής και κοινωνικής ευθύνης. Παρά τα σχετικά ετερόκλητα χαρακτηριστικά τους, πιστεύουμε ότι στο σύνολό τους δημιουργούν ένα ολόγραμμα —  μια μαγική εικόνα, που αν κάποιος επιχειρήσει να τη δει συνολικά, μπορεί να αντιληφθεί το πρόσωπο της νέας κινηματογραφίας στη χώρα.

Π. Ιωσηφέλης
Υπεύθυνος Εθνικού Σπουδαστικού Προγράμματος