Short Film Hub Workshop: Κινηματογράφηση με φιλμ

Η αναγέννηση του μέσου

Επίδοξοι κινηματογραφιστές και επισκέπτες του 48ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με το φιλμ, ένα μέσο που επανέρχεται στο προσκήνιο αυτές τις μέρες, ειδικά στον χώρο των φεστιβάλ. Το Short Film Hub του DISFF διοργάνωσε workshop για τις πρακτικές αλλά και την θεωρία που πρέπει να ξέρει οποιοσδήποτε θέλει να γυρίσει ταινία με τον παλιό, καλό τρόπο. Σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Κινηματογραφιστών, το εργαστήρι Κινηματογράφηση με φιλμ – Η αναγέννηση του μέσου διεξήχθη με πλήρη εξοπλισμό και ζωντανά παραδείγματα κάμερας 16 και 35 χιλιοστών, καθώς και λεπτομερή ανάλυση πολλών ειδών φιλμ. Ο διακεκριμένος κινηματογραφιστής Χρήστος Καραμάνης, μαζί με τον Βοηθό Κάμερας (1^st AC) Γιώργο Μανιάτη, έκαναν επίδειξη του εξοπλισμού, απάντησαν σε όλα τα ερωτήματα των συμμετεχόντων και μοιράστηκαν τις εμπειρίες που απέκτησαν από την πολύχρονη ενασχόληση τους, με την κινηματογραφική τέχνη.

Υπό εξαφάνιση

“Υπάρχει σοβαρή έλλειψη σε ευκαιρίες εκπαίδευσης στη χρήση κάμερας με φιλμ”. Ένα από τα πρώτα θέματα που συζητήθηκαν ήταν η κατάσταση που επικρατεί στον χώρο σήμερα. Το μέσο επανέρχεται και νέοι καλλιτέχνες θέλουν να χρησιμοποιήσουν φιλμ αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για να εκπαιδευτούν στην ορθή χρήση του. Υπάρχουν πηγές στο διαδίκτυο, φυσικά, αλλά πολύ λίγες ευκαιρίες για ουσιαστική πρακτική. Το εργαστήρι αυτό είναι κάτι σπάνιο και εξαιρετικά πολύτιμο, οι περισσότεροι νέοι δημιουργοί δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή με τις κάμερες και τις τεχνικές πριν από αυτό. “Ένα μεγάλο πρόβλημα με την χρήση αυτών των παλιών καμερών, είναι το σέρβις. Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μπορούν να συντηρήσουν αυτό τον εξοπλισμό πλέον στην αγορά. Πολλές εταιρίες έχουν έναν υπάλληλο μονάχα και δεν τον αφήνουν να βγει στην σύνταξη γιατί μετά δεν θα υπάρξει κανένας.” Φαντάζει αστείο αλλά είναι και κάπως ανησυχητικό ταυτόχρονα.

Τα βασικά

Το εργαστήρι, όπως μας περιέγραψαν οι εισηγητές, είναι ουσιαστικά μια απόπειρα σύμπτυξης ολόκληρης σχολής Βοηθού Κάμερας από την οποία είχαν περάσει και οι ίδιοι, σε 3 ώρες. Κυριότερος παράγοντας στην χρήση φιλμ είναι το πόσο ευαίσθητο είναι σαν μέσο, ειδικά αν έχει εκτεθεί ήδη. Το αυστηρό πρωτόκολλο χειρισμού που ακολουθείται είναι η μόνη δικλείδα ασφαλείας και το ευαγγέλιο του παραδοσιακού κινηματογραφιστή. Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για την φόρτωση και εκφόρτωση του φιλμ από την κάμερα. Το ίδιο ισχύει και για την αποθήκευση και μεταφορά. Θερμοκρασία, υγρασία, κραδασμοί, ακόμα και ακτίνες Χ σε αεροδρομικό έλεγχο, μπορούν να επηρεάσουν το υλικό, καταστρέφοντας την δουλειά μας. Ξεπερνώντας αυτά, έχουμε να ανησυχήσουμε και για όλα τα τεστ που πρέπει να γίνουν πριν ξεκινήσει το γύρισμα, καθώς το μόνιτορ δεν λειτουργεί με 1 προς 1 ακρίβεια όπως με μια ψηφιακή κάμερα. Παρά τις δυσκολίες ή ενδεχομένως λόγω αυτών όμως, το φιλμ έλκει νέους καλλιτέχνες όλο και περισσότερο.

Προτερήματα του φιλμ

“Ένα ρολό φιλμ είναι ουσιαστικά αθάνατο. Σε σύγκριση με τα ψηφιακά μέσα αποθήκευσης (σκληροί δίσκοι) για τα οποία δεν υπάρχει καμία εγγύηση μακροζωίας και αποδεδειγμένα πάντα λήγουν σε βάθος χρόνου, το φιλμ παραμένει αναλλοίωτο”. Είναι ιδανικό για την αποθήκευση υλικού επομένως. “Το φιλμ των 16 χιλιοστών έχει έναν μοναδικό τρόπο που αιχμαλωτίζει την εικόνα, είναι κάτι που δεν μπορεί να αναπαραχθεί με ψηφιακά μέσα. Υπάρχουν τεχνικές που προσεγγίζουν την εικόνα στο post-production, αλλά δεν είναι το ίδιο”. Υπάρχει επίσης και η φυσική ποικιλομορφία στις διάφορες παρτίδες φιλμ ως αποτέλεσμα του τρόπου παραγωγής του. “Ακόμα και η φθορά ή το ψεγάδι σε ένα συγκεκριμένο φιλμ μπορεί να βελτιώσει την εικόνα αρκεί να συμφωνεί με το σενάριο της ταινίας, φυσικά”. Έγινε λόγος και για την ποιότητα των παλαιότερων μηχανημάτων σε σύγκριση με τα σημερινά. “Οι κάμερες σήμερα είναι φθηνές, όταν χαλάνε τις πετάς και παίρνεις καινούρια. Παλιότερα μοντέλα έκαναν 200 χιλιάδες ευρώ οπότε απαιτούσε προσοχή και φροντίδα ο εξοπλισμός, αλλά ήταν καλύτερη και η κατασκευή. Πολύ παλιές κάμερες λειτουργούν σαν καινούριες, αρκεί να γίνεται συντήρηση φυσικά”.

Να μην φοβάστε το φιλμ

“Σίγουρα υπάρχει μεγαλύτερη διαδικασία και σημεία που θέλουν προσοχή όταν δουλεύουμε με φιλμ, αλλά αν προσέξετε αυτά τα πράγματα που συζητάμε σήμερα δεν υπάρχει λόγος να φοβάστε τίποτα”. Με ξεκάθαρη αγάπη για το μέσο, οι εισηγητές παρότρυναν τους νέους δημιουργούς να ασχοληθούν με τις παλιές τεχνικές, προειδοποιώντας παράλληλα ότι θα χρειαστούν αρκετή εξάσκηση και εξοικείωση, αν θέλουν να πείσουν παραγωγούς να χρησιμοποιήσουν φιλμ στο έργο τους. Στο τέλος του εργαστηρίου ο κ. Καραμάνης μοιράστηκε παραδείγματα από την καριέρα του, όπου ο ίδιος χρησιμοποίησε τις τεχνικές που συζητήθηκαν, απαντώντας παράλληλα σε όλων των ειδών ερωτήματα, από τεχνικές γνώσεις ως και απλές συμβουλές.