Short and Green 2025

Κάθε χρόνο, ολοένα και περισσότερες ταινίες δημιουργούνται ως απόκριση στις περιβαλλοντικές ανησυχίες, ακόμη κι αν ο ορισμός της «περιβαλλοντικής» ταινίας εξακολουθεί να διευρύνεται. Καθώς ωριμάζει μέσα μας η αντίληψη πως το περιβάλλον δεν είναι απλώς ένα ακόμη θέμα ή είδος στο οποίο μπορούμε επιφανειακά να αναφερθούμε μέσα από το έργο μας, αλλά το ίδιο το υπέδαφος της ύπαρξης—κάτι που μας περιβάλλει, μας συντηρεί και μας εμπλέκει όλους—οι καλλιτέχνες προσεγγίζουν τα περιβαλλοντικά ζητήματα με μεγαλύτερη λεπτότητα, εύρος και ανάγκη. Οι ταινίες αυτών των δύο προγραμμάτων προσεγγίζουν τη φύση μέσα από ένα κοινωνικοπολιτικό πρίσμα, καταθέτοντας μια αιχμηρή κριτική στα νεοκαπιταλιστικά συστήματα, στη διαρκώς αποξενωμένη μας σχέση με τον φυσικό κόσμο, και στις καταστροφικές επιπτώσεις των μηχανών και των εξορυκτικών υποδομών, τόσο στους ανθρώπους όσο και στον πλανήτη.

Το πρώτο πρόγραμμα, «What We See is What We Want, What We Want is That We See», αποτελεί στοχασμό πάνω στην αντίληψη: στα όριά της, στις κατασκευές και στις συνέπειές της. Οι ταινίες που επιλέχθηκαν μάς προσκαλούν να αναρωτηθούμε για το όριο ανάμεσα στο βλέπειν και το πιστεύειν, και για το πώς τα κοινωνικώς κατασκευασμένα σημασιολογικά συστήματα διαμορφώνουν την κατανόησή μας για τον κόσμο. Στο Animal Eye, αποκαλύπτονται μηχανισμοί ελέγχου μέσα από την επιστημονική ανάλυση της όρασης των ζώων. Το Darwin’s Darlings ασκεί μια παιγνιώδη κριτική στην ανθρώπινη αντίληψη, καθώς άνθρωποι παρελαύνουν μπροστά στους μακρινούς συγγενείς τους, παρατηρώντας εξονυχιστικά την εμφάνισή τους. Στο Green, οι εργάτες του δάσους διεκδικούν εκ νέου τον ρόλο τους ως θεματοφύλακες της γης, αμφισβητώντας τα κυρίαρχα αφηγήματα. Το Fish River Anthology μάς μεταφέρει σε έναν νυχτερινό κόσμο, όπου τα ψάρια ξυπνάνε για να τραγουδήσουν. Στο Common Pear, μια νέα γενιά ανθρώπων υφίσταται πλύση εγκεφάλου μέσω εικόνων από το παρελθόν, ενώ επιστήμονες παρατηρούν τις αντιδράσεις τους απέναντι σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια. Στο We Used to Be Friends, τα περιστέρια αναπολούν τις παλιές ένδοξες μέρες τους, ενώ το Water Sports προσφέρει ένα όραμα της αγάπης ως πράξης αντίστασης ενάντια στην κατάρρευση.

Το δεύτερο πρόγραμμα, «The Eye of the Capital», διερευνά τη σύγκρουση ανάμεσα στην ανθρωπότητα και τα ανθρωπογενή μηχανοποιημένα συστήματα —συστήματα που πλέον απειλούν να μας καταβροχθίσουν. Οι ταινίες αυτές ανατέμνουν έναν κόσμο όπου η βιομηχανική εξόρυξη, ο πετρελαϊκός καπιταλισμός και η περιβαλλοντική υποβάθμιση δεν αποτελούν απλώς παρενέργειες, αλλά καθοριστικές δυνάμεις. Συναντάμε εργοστάσια που δεν κοιμούνται ποτέ, αρχιτεκτονήματα από σκυρόδεμα που εκτοπίζουν τη ζωή και μηχανές που αντηχούν τη βία που εμείς δημιουργήσαμε. Μέσα από πειραματικά και παρατηρητικά βλέμματα, οι ταινίες εξετάζουν όχι μόνο τη ζημιά που προκαλείται στον πλανήτη, αλλά και την πνευματική και σωματική αλλοτρίωση του ανθρώπινου υποκειμένου που έχει παγιδευτεί μέσα σε αυτόν τον μηχανισμό.

Το Green Grey Black Brown είναι ένα οπτικό ποίημα που αναστοχάζεται την καταστροφή που προκαλούν οι πρακτικές εξόρυξης πετρελαίου. Στο Beneath Which Rivers Flow, η ήρεμη καθημερινότητα και σύνδεση ενός άνδρα με τη φύση διαταράσσονται βίαια από εξωπραγματικά, αιωρούμενα διαστημόπλοια. Στο Niederurnen, GL, η λευκή, απειλητική σκόνη που άφησαν πίσω τα εργοστάσια αμιάντου εξακολουθεί να καλύπτει ένα ειδυλλιακό ιταλικό χωριό. Στο Don’t Try This in the Woods, μια γυναίκα οδηγείται στην καταστροφή από πρωτοφανή απληστία. Οι σουρεαλιστικές συνέπειες του ύστερου καπιταλισμού αποδίδονται με καυστικό χιούμορ στο Free the Chickens, ενώ στο Three Nights Until Tomorrow, μια φωνή συλλέγει αναμνήσεις κατά μήκος μιας παραλίας με κατάλευκη άμμο και τιρκουάζ νερά, ώσπου συνειδητοποιεί πως ο παράδεισος που θυμάται έχει πια μολυνθεί από την τοξική παρακαταθήκη ενός γειτονικού χημικού εργοστασίου.

Μάγια Σφακιανάκη
Επικεφαλής Διαγωνιστικού Προγράμματος Short & Green