Συνέντευξη στην Ευάννα Βενάρδου
Είναι η ήρεμη δύναμη του Φεστιβάλ και ένας από τους βασικούς «πυλώνες» του εδώ και μια 15ετία. «Γέννημα θρέμμα» του Φεστιβάλ Δράμας, από τα χέρια του, ως συντονιστής διεθνούς προγράμματος, έχουν περάσει χιλιάδες μικρού μήκους ταινίες απ’ όλον τον κόσμο, σπουδαίοι κινηματογραφιστές όπως ο Τερι Γκίλιαμ, αλλά και δεκάδες μέλη κριτικών επιτροπών. «Τέρας» ψυχραιμίας, αλλά και πηγή αβίαστου γέλωτος σε στιγμές που απαιτούν εκτόνωση της έντασης, ο Μανώλης είναι ο επαγγελματίας που θέλεις να έχεις δίπλα σου στα δύσκολα, αλλά και στα ευχάριστα. Η νέα του θέση ήρθε σαν φυσική εξέλιξη μιας επιτυχημένης πορείας γεμάτης ταινίες από τα πέρατα του κόσμου.
- Ποια ήταν η πρώτη σου επαφή με το Φεστιβάλ Δράμας;
Η πρώτη μου επαφή με το Φεστιβάλ Δράμας ήταν το 2004 ως εποχιακός. Η αρχή ήταν δύσκολη λόγω χρονικών συγκυριών που αφορούσαν τις προθεσμίες. Ανεβαίνοντας όμως στη Δράμα για το Φεστιβάλ, η μαγεία της σκοτεινής αίθουσας , η ενέργεια του κόσμου και το ίδιο το Φεστιβάλ ως τόπος ανάδειξης και προώθησης νέων ανθρώπων με κέρδισαν αμέσως – και η σχέση συνεχίζεται.
- Η εμπειρία σου στο Διεθνές Τμήμα του Φεστιβάλ μετρά πολλά χρόνια. Πως βλέπεις την εξέλιξη της μικρού μήκους διεθνώς; Υπάρχουν κάποιες νέες ευδιάκριτες τάσεις; Ποια χώρα σε έχει εντυπωσιάσει για τις επιδόσεις της στην μικρού μήκους ταινία και γιατί;
Η μικρού μήκους ταινία, αν και είναι ανεξάρτητο καλλιτεχνικό προϊόν, δεν αντιμετωπιζόταν πάντα ως τέτοιο. Τουλάχιστον όχι στο βαθμό που έχει κατακτήσει σήμερα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι εναλλακτικοί τρόποι διανομής, η σημασία αλλά και η αυξανόμενη δημοτικότητα των Φεστιβάλ, έχουν βοηθήσει σε αυτό. Επίσης η μικρού μήκους ταινία είναι μια άμεση καταγραφή της πραγματικότητας. Δείτε πόσες ταινίες γυρίστηκαν στην καραντίνα ή την ταινία που έστησε ο Spike Lee για το θάνατο του George Floyd. Οι θεματικές ποικίλλουν κι εναλλάσσονται. Διαπροσωπικές σχέσεις, κοινωνικά προβλήματα, πολιτικές ταινίες και φυσικά φέτος ταινίες “καραντίνας”, εσωτερικές, προσωπικές και “απομονωμένες”. Από χώρες που με έχουν εντυπωσιάσει, φυσικά πρώτη θα βάλω την Ελλάδα. Το επίπεδο αλλά και οι διακρίσεις που κερδίζουν οι ελληνικές ταινίες μικρού μήκους την κατατάσσουν πολύ ψηλά. Εκτός Ελλάδος, η κεντρική Ευρώπη μας τροφοδοτεί σταθερά με καλές ταινίες, έχοντας και δυνατές σχολές κινηματογράφου και οργανισμούς προώθησης. Η Πολωνία και η Τσεχία είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Επειδή όμως ο ρόλος μας είναι να ψάχνουμε τα πιο κρυμμένα, μας προσφέρει μεγάλη χαρά να ανακαλύπτουμε μια δυνατή ταινία από χώρα με μικρή κινηματογραφική ικανότητα και διπλή χαρά να μας υποβάλλονται ταινίες από το Drama Pitching Lab, που κατά κάποιο τρόπο τις νιώθουμε «παιδιά μας».
- Συχνά, σε “πηγαδάκια” του Φεστιβάλ, ακούμε γκρίνιες για το επίπεδο των ξένων ταινιών σε σχέση με τις ελληνικές, ακόμα και για το επίπεδο των Ελλήνων του Κόσμου (σπουδαστές, επαγγελματίες που ζουν στο εξωτερικό) σε σχέση με τις εγχώριες παραγωγές. Έχοντας παρακολουθήσει πλήθος ξένων ταινιών όλα αυτά τα χρόνια, θεωρείς πως αυτή η κριτική αδικεί τους Έλληνες μικρομηκάδες; Έχει αλλάξει κάτι τα τελευταία χρόνια;
Ο καθηγητής μου στο Πάντειο Στέφανος Ροζάνης, έλεγε να είμαστε απροϋπόθετοι. Πολύ καλύτερο από γκρινιάρηδες. Σαφώς το budget παίζει ρόλο στην μετουσίωση μιας ιδέας σε ταινία. Παρόλα αυτά, μια από τις πιο δυνατές ταινίες που έχω δει είναι γυρισμένη στο πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου (Meeting evil του Reza Parsa από τη Σουηδία). Μπορεί οι όροι παραγωγής ή η ευκολία που γίνονται τα πράγματα να είναι καλύτερα στο εξωτερικό. Διεκδικώντας τα αυτονόητα για το ελληνικό σινεμά, δεν πρέπει να στεκόμαστε μόνο σε αυτά. Η συνεργατικότητα και η αλληλεγγύη των μικρομηκάδων είναι πολύ πιο αναπτυγμένες, κάτι που το βιώνουμε και χαιρόμαστε πολύ γι’ αυτό και στο Φεστιβάλ. Επίσης την χειρότερη περίοδο της κρίσης, αυταπόδεικτα η ελληνική μικρού μήκους πάει πολύ καλά, οπότε παραμένω αισιόδοξος.
- Πιστεύεις πως το αξιόλογο Διεθνές Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Δράμας είναι παραγκωνισμένο σε σχέση με το Ελληνικό, το οποίο, εκ των πραγμάτων, προσελκύει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του Φεστιβάλ; Πως μπορεί να αλλάξει αυτό;
Στη Δράμα ανοίγουμε μια πόρτα σε πολλά κινηματογραφικά σύμπαντα, τόσα όσα και οι ταινίες μας. Σαφώς και επιδιώκουμε να είμαστε ο τόπος συνάντησης της ελληνικής μικρού μήκους ταινίας. Προσφέρουμε όμως στο κοινό μας την ευκαιρία να γνωρίσει, και στους μικρομηκάδες να «συγχρωτιστούν” –για να χρησιμοποιήσω και μια επίκαιρη λέξη, με διαφορετικές κινηματογραφίες. Το Διεθνές Διαγωνιστικό έχει την αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου και της Fipresci αλλά και τους μικρομηκάδες από όλον τον κόσμο. Παρά τον κορωνοϊό, λαμβάνουμε πλήθος αιτήσεων, ήδη είμαστε στις 1200 και ανεβαίνουμε. Προγραμματίζουμε ωραία πράγματα και αλλαγές για τις οποίες θα πρέπει να περιμένετε το Φεστιβάλ!
- Πόσο καθοριστικός μπορεί να είναι ο (αφανής για το κοινό, πλην σημαντικός) ρόλος του head programmer; Τι οραματίζεσαι αναλαμβάνοντας τη νέα σου θέση;
Καταρχάς να ευχαριστήσω τον νέο Καλλιτεχνικό Διευθυντή Γιάννη Σακαρίδη αλλά και τον Πρόεδρο Γιώργο Δεμερτζή για την εμπιστοσύνη. Ήμουν τυχερός, τόσο με τον Αντώνη Παπαδόπουλο όσο και με τον Γιάννη τώρα, να εργάζομαι με ανθρώπους που δίνουν χώρο και ελευθερία στους συνεργάτες τους. Ο ρόλος μου είναι ξεκάθαρος, να αναδείξουμε μαζί με τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή και μια πολύ δυνατή ομάδα εκλεκτόρων το Διεθνές Διαγωνιστικό και η τελική επιλογή να συνιστά μια πρωτότυπη πρόταση προγράμματος από διαφορετικές κινηματογραφίες. Το όραμά μου είναι να αξιοποιήσουμε και κυκλοφορήσουμε περαιτέρω αυτήν την πρόταση.
- Επί σειρά ετών δούλεψες με πλήθος κριτικών επιτροπών του Φεστιβάλ. Τι αποκόμισες από την εμπειρία σου αυτή; Πόσο καθοριστική είναι η προσωπικότητα των μελών μιας επιτροπής αλλά και η (καλή ή κακή) σχέση μεταξύ τους, πέρα από την επαγγελματική τους επάρκεια, για να προκύψει ένα δίκαιο αποτέλεσμα;
Είχα τη χαρά στις επιτροπές να γνωρίσω και να ζήσω για λίγο με μερικά από τα ιερά τέρατα του ελληνικού σινεμά. Κρατάω κάτι από τον καθένα τους και τολμώ μερικούς να τους θεωρώ φίλους μου. Φυσικά μιλάμε για καλλιτέχνες και ισχυρές προσωπικότητες, οπότε και διαφωνίες θα υπάρχουν και περί της κρίσης τους δεν μπορώ να επεκταθώ. Ως προς τη διαδικασία όμως, υπήρχε πάντα ένα καλό κλίμα και μια αίσθηση καθήκοντος που υπαγόρευε το τελικό αποτέλεσμα. Βέβαια, δεν τους άφηνα ποτέ να πάνε για ύπνο, πριν καταλήξουν στο αποτέλεσμα που θεωρούσαν αυτοί δίκαιο.
- Θα μας δώσεις μερικά παραδείγματα από απρόοπτα που έχουν σημειωθεί με κριτικές επιτροπές όλα αυτά τα χρόνια; Ποια ήταν η πιο δυσάρεστη και ποια η πιο ευχάριστη ανάμνηση που έχεις από τους ανθρώπους αυτούς που έχουν περάσει από το Φεστιβάλ;
Το βράδυ της Παρασκευής μετά το πέρας των προβολών, είναι το πιο δύσκολο πάντα, γιατί πρέπει να ξενυχτήσει η επιτροπή για να βγάλει τα βραβεία. Θυμάμαι μια φορά είχα πάρει κάτι ειδικές καραμέλες με καφεΐνη για οδηγούς. Παρότι προσέφερα αυστηρά μία στον καθένα, ένα μέλος έφαγε αρκετές , με συνέπεια να τελειώσουμε στις πέντε το πρωί και να μην μπορεί να κοιμηθεί μέχρι την άλλη νύχτα. Επίσης, επειδή η εγκεφαλική δραστηριότητα θέλει ζάχαρη, πολλές φορές μου ζητήθηκε να διακόψουμε για να τιμήσουμε τις Δραμινές μπουγάτσες, “αναγκάζοντάς” με να κρύβω τα κλειδιά από τις πόρτες. Είναι πάντα ευχάριστο να γνωρίζεις σημαντικούς ανθρώπους που εκτιμάς το έργο τους και ευτυχώς, παρότι υπήρξαν “δύσκολοι” χαρακτήρες, δεν υπήρξε ποτέ δύσκολη στιγμή ή αδιέξοδο που να με φέρει σε άβολη θέση.
- Μπορεί ο ναρκισσισμός ενός νεαρού καλλιτέχνη να καταστρέψει την εικόνα και εν τέλει το έργο του, σε μια καριέρα που τώρα ξεκινά;
Η Τέχνη προϋποθέτει έκθεση. Το σινεμά, όπως λέει ο Γκοντάρ, είναι η πιο όμορφη απάτη του κόσμου, άρα χρειάζεται και λίγος ναρκισσισμός. Ο καλλιτέχνης και η ιδιοσυγκρασία του πρέπει να υποστηρίζουν το έργο του και όχι το αντίθετο. Όσο η δυναμική παραμένει τέτοια, δε θεωρώ ότι τα αποτελέσματα μπορεί να είναι καταστρεπτικά.
- Ως προσωπικότητα είσαι ψύχραιμος, εργατικός και αποδοτικός. Τι εννοείς, γράφοντας στο βιογραφικό σου πως είσαι επικίνδυνος όταν βαριέσαι;
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, φαίνεται να με γνωρίζεις… (γελάει). Επειδή είμαι άνθρωπος της δράσης, προτιμώ να ασχολούμαι και στον ελεύθερο χρόνο μου με αυτό που με ενδιαφέρει, το σινεμά και τα φεστιβάλ. Αν κάθομαι, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσω σε αντιπαραγωγικές δραστηριότητες, πράγμα επικίνδυνο, δε βρίσκεις;
